Leczenie zaburzeń zachowania i emocji

Do czego potrzebne nam emocje?

Emocje odgrywają kluczową rolę w naszym życiu, dlatego że pełnią istotne funkcje w trzech różnych obszarach:

• intrapersonalnym – są cennymi informacjami dla nas, dzięki czemu możemy odkrywać to, kim jesteśmy,
• interpersonalnym – definiują nasze relacje z innymi ludźmi,
• społecznym i kulturowych – są ważnym elementem funkcjonowania społeczeństw i kultur.

Czym są zaburzenia emocji i zachowania?

Zaburzenia emocji stanowią szeroką kategorię dysfunkcji o charakterze behawioralnym i afektywnym. Charakteryzują się występowaniem nieprawidłowych reakcji organizmu na bodźce zewnętrzne, co przejawia się destrukcyjnymi wzorcami następujących składowych:

• nastroju (obniżenie, zwyżka lub chwiejność),
• napędu psychoruchowego (pobudzenie, apatia, brak motywacji, nadmierne podniecenie),
• poziomu lęku (podwyższony lub zniesiony),
• ekspresji (nadmierna gwałtowność lub trudności w okazywaniu emocji).

Jakie są przyczyny zaburzeń zachowania?

Istnieje wiele teorii popartych badaniami naukowymi odnośnie przyczyn zaburzeń zachowania. Najpopularniejszą koncepcją jest wpływ czynników społecznych i środowiskowych. Brak stabilizacji życiowej, konflikty rodzinne, rozwód, problemy finansowe i inne sytuacje wpływają na pojawienie się klinicznych zaburzeń zachowania i emocji. Inną hipotezą wyjaśniającą etiologię jest teoria psychofizjologiczna mówiąca, że dysfunkcje w zachowaniu u niektórych osób mogą wynikać z zakłóceń funkcjonowania płatów czołowych mózgu oraz struktur układu limbicznego. Struktury te odpowiadają za prawidłowy przebieg procesów emocjonalnych, sposób odbierania bodźców, a także mechanizmy samokontroli. Badania wykazały, że u osób z zaburzeniami zachowania występuje także dysproporcja pomiędzy poziomami neurotransmiterów, takimi jak: dopamina, serotonina i noradrenalina. Zaburzenia zachowania i emocji bardzo często są również przyczyną ale też skutkiem nadużywania substancji psychoaktywnych (alkoholu, narkotyków). U dzieci objawy zaburzeń emocjonalnych mogą być skutkiem różnego rodzaju traumatycznych doświadczeń życiowych, konfliktów w rodzinie czy braku akceptacji w środowisku rówieśniczym.

Objawy zaburzeń zachowania i emocji

Zaburzenia zachowania i emocji przejawiają się między innymi:

• wahaniami nastroju, gwałtownymi napadami gniewu,
• zachowaniami autodestrukcyjnymi – samookaleczaniem, głodzeniem, nadmiernym objadaniem się,
• nieuzasadnioną wrogością do innych osób,
• częstym prowokowaniem kłótni, bójek,
• okrucieństwem wobec zwierząt,
• zmuszaniem innych osób do szkodliwych zachowań seksualnych,
• problemami z wyrażaniem uczuć,
• aspołecznymi zachowaniami,
• objawami somatycznymi: bólami głowy, brzucha, napięciem mięśniowym.

W jaki sposób leczyć zaburzenia zachowania i emocji u dorosłych?

Leczenie zaburzeń emocji i zachowania najczęściej polega na psychoterapii indywidualnej.

Długoterminowe oddziaływania psychoterapeutyczne służą poprawie jakości życia pacjenta. Terapia indywidualna pozwala poznać przyczyny niepokojących objawów oraz wykształcić umiejętności radzenia sobie z problemami poprzez:

• budowanie świadomości mechanizmów swoich zaburzeń,
• przywracanie równowagi emocjonalnej,
• naukę budowania pozytywnych relacji w najważniejszych obszarach życia,
• przywracanie właściwego odczuwania swoich uczuć i emocji.

W przypadku, gdy problem w zachowaniu dotyczy dziecka, istotne jest, by terapia obejmowała całą rodzinę. U niektórych pacjentów w celu ustabilizowania ich stanu konieczna może być farmakoterapia. Wdrożenie leków następuje najczęściej w przypadku zdiagnozowania chorób, takich jak choroba afektywna dwubiegunowa czy depresja. W każdym przypadku leczenie farmakologiczne musi być pod stałą kontrolą lekarza psychiatry, który śledzi ewolucję pacjenta i zleca dalsze postępowanie.