Depresja to choroba psychiatryczna należąca do zaburzeń nastroju. W Polsce dotyka od 3 do 4% populacji, a ryzyko wystąpienia epizodu depresyjnego w ciągu całego życia wynosi ok. 15%. Z roku na rok liczba chorych wzrasta. Depresja jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności oraz przedwczesnej śmierci. Jak każdą chorobę, należy ją leczyć. Skuteczne leczenie depresji wiąże się z poprawą jakości życia osób na nią cierpiących.
Przyczyny depresji
Brak jest jednoznacznej teorii wyjaśniającej przyczynę rozwoju zaburzeń depresyjnych. Pomimo podobnych objawów, zaburzenia nastroju stanowią etiologicznie nieheterogenną grupę. Brane są pod uwagę różne czynniki biologiczne oraz psychologiczne. Do tych pierwszych zaliczane są nieprawidłowości dotyczące szlaków neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzenia endokrynologiczne, podatność genetyczna oraz zmiany strukturalne mózgu. Doświadczenie odrzucenia we wczesnym etapie rozwoju, traumatyczne wydarzenia w dzieciństwie oraz poczucie małego wsparcia społecznego to tylko niektóre z czynników psychologicznych. U większości osób chorujących na depresję udaje się zidentyfikować poważne psychodynamiczne konflikty wewnętrzne. Ze względu na prawdopodobną przyczynę rozwoju depresji można wyróżnić:
- depresję endogenną – zidentyfikowanie jej przyczyny nie jest możliwe,
- depresja egzogenna – rozwija się w odpowiedzi na działanie niesprzyjających czynników zewnętrznych np. śmierci bliskiej osoby, utraty pracy, doznanej przemocy.
Objawy depresji
Do charakterystycznych objawów depresji należą:
- obniżenie nastroju,
- nieumiejętność cieszenia się tym, co do tej pory było źródłem radości,
- obniżenie energii.
Zgodnie z kryteriami rozpoznania epizodu depresyjnego, schorzenie może być zdiagnozowane u osoby, która przez co najmniej 2 tygodnie przejawia przynajmniej 2 z powyższych objawów. Poza tym muszą u niej wystąpić przynajmniej 2 inne symptomy takie jak: poczucie winy, trudności z koncentracją uwagi, zaburzenia snu, brak apetytu, obniżona samoocena, widzenie przyszłości w czarnych barwach, myśli lub czyny samobójcze. Duży stopień nasilenia objawów, utrudniających lub wręcz uniemożliwiający codzienne funkcjonowanie upoważnia do rozpoznania ciężkiej depresji. Mogą jej towarzyszyć halucynacje, wówczas diagnozowana jest depresja psychotyczna. W przypadku depresji lękowej objawy zaburzeń nastroju idą w parze z wszechogarniającym uczuciem zagrożenia i bezradności. Jednak rozpoznanie depresji nie zawsze jest proste i oczywiste. Niektórzy pacjenci mogą skarżyć się na różnorodne dolegliwości imitujące chorobę ciała np. przewlekłe bóle, które tak naprawdę ukrywają sedno problemu, jakim jest depresja maskowana.
Jak wygląda i ile trwa leczenie depresji?
Jak poradzić sobie z depresją i jak z nią walczyć? To pytanie nurtuje wiele osób, zarówno lekarzy jak i pacjentów. Podstawowym sposobem leczenie depresji jest połączenie farmakoterapii z psychoterapią (szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym). Antydepresanty to leki odgrywające główną rolę. Ich działanie opiera się na modyfikacji ilości kluczowych neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Dowiedziono, że osoby cierpiące na depresję mają zbyt niski poziom serotoniny, noradrenaliny oraz dopaminy. Z tego powodu leczenie przy pomocy antydepresantów daje w wielu przypadkach zadowalające efekty. Jednak nie zawsze tak się dzieje. Badania naukowe, a także wieloletnia praktyka psychiatryczna, pokazują, że ok. 30% pacjentów nie reaguje na terapię za pomocą konwencjonalnych metod leczenia. Wówczas rozpoznawana jest depresja lekooporna.
Jak pomóc osobie z depresją lekooporną?
Terapia przy pomocy ketaminy lub esketaminy stanowi nadzieję dla pacjentów cierpiących na depresję lekooporną. Cechuje się dużą skutecznością, wynoszącą 70%, a wyraźne efekty leczenia są widoczne już po upływie miesiąca. W trakcie terapii pacjenci muszą jednocześnie przyjmować inne leki antydepresyjne przepisane przez lekarza prowadzącego oraz korzystać z psychoterapii.
Czy da się wyleczyć depresję w miesiąc?
Skuteczne leczenie depresji to długotrwały proces wymagający zaangażowania pacjenta. Niezbędne jest regularne przyjmowanie leków oraz uczęszczanie na sesje psychoterapii. Podczas pierwszej wizyty w gabinecie psychiatrycznym pacjenci często zastanawiają się, ile trwa leczenie depresji i jak długo będą musieli brać leki. Jednak każdy przypadek jest indywidualny, a długość leczenia zależy od liczby epizodów depresyjnych, nasilenia objawów oraz odpowiedzi na zastosowane leczenie. Terapia ketaminą i esketaminą daje szybkie efekty jako terapia “add-on”. Wyraźne zmniejszenie nasilenia objawów jest widoczne już w ciągu miesiąca. Jednak nawet kiedy już ustąpią, należy kontynuować leczenie konwencjonalną farmakoterapią oraz długoterminową psychoterapię w ramach profilaktyki nawrotu.