W związku z tym, że depresja lekooporna wymyka się tradycyjnym schematom terapeutycznym, nie ustają poszukiwania, aby zrozumieć odpowiednie ścieżki jej leczenia i zaproponować pacjentom skuteczne rozwiązania.
Czym jest depresja lekooporna?
Depresja lekooporna (ang. TRD – treatment-resistant depression) jest rodzajem depresji, który nie odpowiada na standardowe leczenie. W tym stanie pacjent nie uzyskuje wystarczającej poprawy objawów po co najmniej dwóch odpowiednio dobranych próbach farmakoterapii przeciwdepresyjnej. Zakłada się, że depresja może zostać sklasyfikowana jako lekooporna, gdy po 2 adekwatnych próbach leczenia trwających po 6 tygodni efekty leczenia pozostają niesatysfakcjonujące lub występują nieakceptowalne działania niepożądane.
Jak leczyć depresję lekooporną? Wybrane metody leczenia
Przy leczeniu depresji lekoopornej stosuje się wiele metod – można wyróżnić rozwiązania terapeutyczne, czy nowatorskie podejścia do tematu jak np. stymulacja mózgu czy leczenie psychodeliczne.
Terapeutyczne podejście do depresji lekoopornej
Do terapeutycznych metod leczenia depresji lekoopornej zalicza się:
- tradycyjne podejście farmakologiczne:
- stosowanie kolejnych leków przeciwdepresyjnych lub ich kombinacji
- dołączenie litu lub innych stabilizatorów nastroju;
- trijodotyronina (T3);
- leki przeciwpsychotyczne drugiej generacji (neuroleptyki);
- optymalizacja polegającą na łączeniu i zamianie klas farmakoterapii przeciwdepresyjnej;
- psychoterapię.
Stymulacja mózgu
W przypadku podejścia skoncentrowanego na stymulacji mózgu wyróżnia się następujące sposoby:
- terapia elektrowstrząsowa (ang. ECT – electroconvulsive therapy) – jest najskuteczniejszą metodą leczenia lekoopornej depresji, aczkolwiek jej dostępność w Polce (w przeciwieństwie do krajów zachodnich) na chwilę obecną jest ograniczona do lecznictwa zamkniętego i wiąże się z koniecznością 8-10 tygodniowego pobytu w szpitalu psychiatrycznym. Jedynie nieliczne szpitale wykonują zabiegi ECT
- powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. rTMS – repetitive transcranial magnetic stimulation), która występuje pod różnymi postaciami, takimi jak:
- konwencjonalna, wysoka częstotliwość powtarzalnej stymulacji magnetycznej grzbietowo-bocznej kory przedczołowej (ang. DLPFC – dorsolateral prefrontal cortex);
- głęboka powtarzalna przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (ang. deep rTMS);
- stymulacja theta-burst (ang. TBS – Theta-Burst Stimulation);
- inne protokoły przyspieszonej stymulacji.
- głęboka stymulacja mózgu (ang. DBS – deep brain stimulation);
- stymulacja nerwu błędnego (ang. VNS – vagus nerve stimulation).
Testy psychofarmakogenetyczne
- PGx – polega na pobraniu w wymazie policzkowym materiału genetycznego od pacjenta i jego zsekfencjonowaniu w laboratorium GENOMIND. Na podstawie uzyskanych wyników tworzony jest raport dotyczący prognozonanych w oparciu o genom działań niepożądanych, farmakokinetyki, skuteczności i interakcji wszystkich leków psychotropowych. Dzięki temu powstają zindywidualizowane rekomendacje dalszych decyzji odnośnie prawidłowego doboru leków u danego pacjenta.
Nowatorskie leczenie depresji lekoopornej ketaminą
Prócz podejścia terapeutycznego lub tego skupionego na stymulacji mózgu coraz częściej spotkać można się z nowatorskimi metodami. Obok psylocybiny i innych psychodelików serotoninowych, ketamina jest jednym z najbardziej obiecujących środków stosowanych w nietradycyjnym leczeniu depresji lekoopornej. Jest ona szeroko przebadanym antagonistą N-metylo D-asparginianu (NDMA) jako potencjalna opcja terapeutyczna dla niniejszego zaburzenia i uważana za szybko działający lek przeciwdepresyjny (ang. RAAD – rapid acting antidepressant).
Coraz więcej dowodów sugeruje, że działanie przeciwdepresyjne ketaminy wynika w pewnym stopniu z oddziaływania na receptory kwasu α-amino-3-hydroksy-5-metylo-4-izoksazolopropionowego (AMPA). Wynik tych działań stanowi kolejny etap w procesie biochemicznym po wpływie na receptory N-metylo-D-asparaginowe (NMDAR).
Mimo że ketaminę początkowo badano jako substancję psychozomimetyczną, jej przeciwdepresyjne działanie zostało szybko rozpoznane po podaniu małej dawki we wlewie dożylnym. Co ciekawe, nie sądzono, że działanie przeciwdepresyjne wynika z odurzenia, lecz zauważono je po około 3 godzinach od przerwania wlewu dożylnego i wydawało się ono utrzymywać przez kilka dni. Zostało to też potwierdzone przy okazji kilkudziesięciu badań zarówno ślepych randomizowanych, jak i otwartych.
Zazwyczaj efekty działania ketaminy pojawiają się szybko i utrzymują przez około 5-7 dni. Ostatnio opracowano donosową postać esketaminy (enancjomer ketaminy), która wykazała dobry efekt przy kontynuacji leczenia w połączeniu z doustnym lekiem przeciwdepresyjnym. Środek ten został zatwierdzony przez amerykańską Agencję Żywności i Leków (ang. FDA – Food and Drug Administration) do ograniczonego stosowania w leczeniu depresji lekoopornej. Jest on jednak bardzo drogi i nie tak skuteczny jak ketamina dożylna.
Lekooporna depresja – leczenie w KetemineClinic
Jeśli cierpisz na depresję lekooporną i wszystkie stosowane dotychczas metody jej leczenia zawiodły, sprawdź ofertę naszego Centrum Psychiatrii i Psychoterapii. W KetamineClinic stosujemy nowatorskie rozwiązania, dzięki którym możliwe jest efektywne leczenie tego schorzenia i skuteczne zapobieganie nawrotom.