Podstawowym sposobem leczenia depresji jest terapia łączona za pomocą leków przeciwdepresyjnych oraz psychoterapii. Jednak nie zawsze jest ona skuteczna. Szacuje się, że u ok. 30% pacjentów nie dochodzi do ustąpienia objawów zaburzonego nastroju. Szansą dla takich osób jest terapia przy pomocy ketaminy lub esketaminy. Jakie skutki uboczne mogą wystąpić po podaniu tych substancji?
Ketamina – co to za lek?
Ketamina to lek stosowany od ponad 50 lat w anestezjologii. Jest środkiem o działaniu dysocjacyjnym – wywołuje wrażenie „oderwania od własnego ciała”, któremu mogą towarzyszyć halucynacje oraz uczucie euforii. Poza tym ketamina wykazuje działanie przeciwbólowe, usypiające oraz amnestyczne (wywołuje niepamięć). Właśnie z tego powodu znalazła zastosowanie w anestezjologii, jako środek znieczulenia ogólnego. Na przełomie XX i XXI wieku zostały odkryte jej właściwości przeciwdepresyjne, a w 2019 r. FDA (Amerykańska Agencja Żywności i Leków) zatwierdziło bezpieczeństwo jej enancjomeru – esketaminy – w terapii pacjentów z depresją lekooporną.
Zastosowanie ketaminy w terapii depresji
Mechanizm działania ketaminy jest wielokierunkowy. Jednak z punktu widzenia terapii depresji najistotniejsza jest blokada receptorów NMDA pobudzanych przez L-glutaminian. dzięki czemu ketamina działa niezwykle szybko. Wyraźny efekt terapii w postaci zmniejszenia nasilenia objawów depresji, w tym myśli samobójczych, jest widoczny już po jednym podaniu. Utrzymuje się on do tygodnia. Z tego powodu leczenie należy kontynuować terapię zgodnie z zaleceniami lekarskimi.
W KetamineClinic stosujemy optymalny schemat leczenie ketaminą, polegający na podaniu 6 dawek leku w ciągu 2 tygodni w postaci infuzji dożylnych, a następnie raz na tydzień lub na dwa tygodnie w terapii podtrzymującej. Równocześnie pacjent powinien kontynuować leczenie doustnymi lekami przeciwdepresyjnymi.
Jakie mogą być skutki uboczne ketaminy?
Ketamina, jak każdy lek, może spowodować wystąpienie skutków ubocznych. Dzięki temu, że infuzja tego preparatu odbywa się pod okiem lekarza, a czynności życiowe pacjenta są cały czas monitorowane, możliwa jest natychmiastowa reakcja. Jednym z najczęstszych działań niepożądanych ketaminy jest dysocjacja – to krótkotrwały stan, podobny do snu, charakteryzujący się uczuciem oderwania od własnego ciała. Mogą mu towarzyszyć negatywne lub pozytywne doznania zmysłowe. Pożądany z punktu widzenia anestezjologii stan sedacji (senności) w psychiatrii uznawany jest jako działanie niepożądane. Dawki ketaminy stosowane w leczeniu depresji są mniejsze od tych używanych podczas znieczulenia ogólnego. Pomimo to u niektórych pacjentów mogą wystąpić zaburzenia świadomości w postaci lekkiej senności, a nawet całkowitej utraty przytomności. Dysocjacja oraz sedacja zazwyczaj mijają po upływie 80 minut od infuzji leku. Wówczas pacjent może opuścić gabinet, jednak nie wolno mu prowadzić samochodu ani innych pojazdów mechanicznych aż do kolejnego dnia po spokojnie przespanej nocy. Dlatego po przyjęciu ketaminy najlepiej poprosić kogoś bliskiego o odwiezienie do domu lub wrócić taksówką. Niektóre leki i choroby współistniejące mogą zwiększać ryzyko wystąpienia dysocjacji oraz sedacji. Z tego powodu przed zakwalifikowaniem pacjenta do terapii ketaminowej lekarz przeprowadza dokładny wywiad.
Kolejnym działaniem niepożądanym ketaminy jest podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi. Wówczas pacjent może skarżyć się na ból głowy, kołatanie serca, duszność oraz nudności. Ciśnienie stabilizuje się zazwyczaj po upływie 1-2 h od przyjęcia leku. Skrupulatne monitorowanie podczas podawania ketaminy pozwala na wczesne zauważenie wzrostu ciśnienia. Ze względu na to powikłanie niektóre stany chorobowe są przeciwwskazaniem do podania ketaminy. Należą do nich:
- tętniak aorty lub innych tętnic,
- udar krwotoczny mózgu w przeszłości,
- zawał serca w ciągu ostatnich 6 tygodni.
Skutki uboczne podawanej donosowo esketaminy są takie same. Ketamina i esketamina to substancje wykazujące potencjalne działanie uzależniające. Szczególnie narażeni są pacjenci, którzy wcześniej nadużywali środków psychoaktywnych.
Czy warto zdecydować się na terapię ketaminową?
Choć terapia depresji za pomocą ketaminy lub esketaminy może być związana z wystąpieniem pewnych skutków ubocznych, korzyści zdecydowanie przewyższają ryzyko. Obie substancje cechują się wysoką skutecznością. Średnio 70% pacjentów poddanych leczeniu uzyskuje remisję depresji lekoopornej, a zmniejszenie objawów zaburzonego nastroju jest widoczne już po pierwszym podaniu.
KetamineClinic.pl jest pierwszym ośrodkiem w Polsce, w którym w ramach zabiegów komercyjnych pacjentom z depresją lekooporną jest podawana ketamina. Od 2019 r. prowadzimy również komercyjny program donosowego podawania esketaminy.