Ketamina to lek stosowany od wielu lat w anestezjologii. Jednak jak pokazują liczne badania naukowe, a także doświadczenie kliniczne, preparat wykazuje dużą skuteczność w terapii depresji. Jak działa ketamina? Czy pacjenci cierpiący na depresję mogą wiązać z tym lekiem nadzieje?
Jak rozpoznać depresję?
Depresja to choroba, na którą cierpi coraz więcej osób. Wczesne rozpoznanie i leczenie może uchronić wielu pacjentów przed przykrymi konsekwencjami tego schorzenia. Najpoważniejszym z nich jest śmierć w wyniku próby samobójczej. Zastosowanie prostego testu na depresję w gabinecie lekarza każdej specjalności może pomóc w zidentyfikowaniu osób na nią cierpiących. Składa się on z dwóch pytań:
- Czy w ciągu miesiąca odczuwał/-a Pan/Pani zmniejszenie zainteresowania lub zmniejszenie odczuwania przyjemności?
- Czy w ciągu miesiąca czuł/-a się Pan/Pani smutny/-a, przygnębiony/-a lub miał/-a poczucie braku nadziei?
Odpowiedź twierdząca na przynajmniej jedno z powyższych pytań jest wskazaniem do konsultacji psychiatrycznej i diagnostyki depresji.
Jak walczyć z depresją?
Połączenie klasycznych leków antydepresyjnych z psychoterapią (szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym) odgrywa główną rolę w leczeniu depresji. Niestety u ok. 30% pacjentów te metody okazują się zawodne. W przypadku braku reakcji na co najmniej 2 leki antydepresyjne stosowane w optymalnych dawkach i przez ściśle określony czas należy rozpoznać depresję lekooporną. Poza tym u części pacjentów dochodzi do nawrotu choroby. Jeśli pomiędzy jej epizodami występuje co najmniej 2-miesięczny okres wolny od zaburzeń nastroju, diagnozowana jest depresja nawracająca. Nadzieją dla takich osób jest terapia za pomocą ketaminy. W trakcie takiego leczenia pacjent powinien korzystać z psychoterapii i zażywać inne leki antydepresyjne zalecone przez lekarza prowadzącego.
Ketamina – co to za lek i jakie jest jego działanie?
Ketamina to lek stosowany w medycynie od ponad 50 lat. Pomimo to, jej użycie w leczeniu depresji jest pewną innowacją. Ketamina jest znana ze swojego działania przeciwbólowego, usypiającego oraz wywołującego niepamięć. Właśnie dlatego znalazła zastosowanie w anestezjologii. Ketamina jest antagonistą receptorów NMDA w ośrodkowym układzie nerwowym. Dzięki czemu blokuje glutaminian – neuroprzekaźnik o działaniu pobudzającym, co sprawia, że układ nerwowy wchodzi w stan relaksu. Właśnie ten mechanizm działania odgrywa istotną rolę w redukcji objawów depresji. Ketamina, w przeciwieństwie do klasycznych antydepresantów, działa dużo szybciej. Część pacjentów zgłasza redukcję przykrych dolegliwości już po jednej infuzji tej substancji. Duża skuteczność i szybkość działania sprawia, że ketamina stała się nadzieją dla pacjentów z depresją lekooporną oraz ciężką postacią tej choroby z towarzyszącymi nasilonymi myślami samobójczymi. Takie osoby potrzebują natychmiastowej pomocy, a nie mogą im jej zapewnić klasyczne antydepresanty (np. inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny), które działają dopiero po upływie 6 do 8 tygodni regularnego stosowania. W 2019 r. do użytku została wprowadzona esketamina – enancjomer ketaminy, podawany w formie donosowej.
Ketamina w walce z depresją – dane naukowe
Badania naukowe wykazały, że ketamina modyfikuje aktywność obszarów mózgu odpowiadających za depresję i przetwarzanie emocji. Po zastosowaniu tego leku upodobniają się one do aktywności tych regionów u osób niechorujących na depresję. Poza tym ketamina odwraca zanik neuronów, charakterystyczny dla depresji i tym samym przyczynia się do naprawy uszkodzonych obszarów mózgu. Pomimo tego, że jest lekiem stosunkowo bezpiecznym, może wywołać pewne skutki uboczne. Pożądany w anestezjologi stan anestezji (niepamięci i uśpienia) jest jednym z nich, dlatego dawka ketaminy stosowana w psychiatrii jest dużo mniejsza. Pacjent może również doznać uczucia odrealnienia, oderwania od własnego ciała oraz halucynacji (dysocjacja). Właśnie, dlatego infuzja ketaminy prowadzona jest zawsze pod okiem lekarza. Ketamina cechuje się wysoką skutecznością. Po miesięcznej terapii 70% pacjentów z depresją osiąga istotną remisję objawów klinicznych.